Het geheim van Jan van Eyck deel 4, 'het glaceren'
Verderop in zijn tractaat schrijft Alberti: "In painting I would praise- and learned and unlearned alike would agree with me - those faces which seem to stand out from the pictures as if they were sculpted , and I would condemn those in which no artistry is evident other than perhaps drawing....".
Dat ' sculpted' is een interessante opmerking gezien de werkwijze in die tijd waarbij de schilders de zwart/wit doodverflaag over de onderschildering heen schilderde en hiermee een bijna 'sculpturale' weergave bewerkstelligde! Als men nu kijkt naar het Gentse altaarstuk wanneer de deuren van het meerluik gesloten zijn, dan ziet men beeldengroepen van o.a. de annunciatie in een 'steen' achtig grijs geschilderd...
Maar ook Adam en Eva zijn afgebeeld als ware zij beelden!
Er zitten hier m.i. twee kanten aan; aan de ene kant schijnt het zo te zijn dat de geschilderde altaarstukken in die tijd een 'goedkoop' substituut waren voor de echte beeldengroepen die uit het dure marmer werden gehakt.
Allerlei broedergemeenschappen die in die tijd als paddenstoelen uit de grond werden gestampt waren min of meer armlastig maar wilden graag afbeeldingen hebben van het heilige verhaal! Dus bestelden zij 'goedkopere´ altaarstukken bij schilders. De 'trompe l'oeil' grisaille beelden hierin zouden daar nog aan revereren.
Aan de andere kant zou je van deze trompe l'oeil geschilderde beelden goed kunnen aflezen (zie citaat van Alberti) dat het gebruikelijk was om alle vormen en vooral van mensen eerst in zwart/wit te schilderen vanwege het licht donker aspect om goede vorm en plasticiteit te bereiken!
Wat men in elke publicatie over de techniek van Jan tegenkomst is het gebruik van 'glacerende lagen'. Dit houdt in dat er over deze 'doodverf' laag dunne lagen kleur werden aangebracht. Hierbij is de veronderstelling dat bij deze lagen expliciet een olieverf werd gebruikt om zoveel mogelijk diepe kleuren te verkrijgen. Vanaf dit moment wordt er dan eigenljik helemaal geen (lood)wit meer gebruikt want anders zouden die de kleuren weer vertroebelen. Men kan zeggen dat hier eigenlijk (avant la lettre) een additief kleurgebruik werd gehanteerd. Hierbij wordt dus eigenlijk een subtiel gebruik gemaakt van licht en kleur!
In mijn oor hierboven zie je dat ik na de grijze doodverflaag een eerste glacies heb aangebracht. Aangezien het niet de bedoeling is om het incarnaat onmiddelijk subtractief op het palet te mengen, heb ik gekozen voor als eerste laag een gele rauwe-siena. Met een vernisachtig medium heb ik die laag voorzichtig met een zacht penseel over het oor aangelegd!
Na droging (ongeveer 3 dagen) kon ik mijn tweede kleur hierover heen aanbrengen met een kraplakrood.Zodat tezamen met de eerste rauwe siena een mooi licht incarnaat ontstond en tevens diepe toon en hiermee lijkt het alsof het licht van binnenuit komt!
Als laatste fase heb ik de achtergrond erin gebracht en hier en daar met wit en gelig, de haartjes en glimlichten wat geaccentueerd.
wordt vervolgd