oorsprong van het portret deel 2
Een van de vroegste vormen ons bekend, van het portret, zijn de 'opgewerkte' schedels die men gevonden heeft op de plek waar een van de oudste steden Jericho stond. Zo'n 8000 v Chr. ontstond hier een dodencultus die op de individuele mens was gericht.
Deze schedels van de overledenen werden 'opgewerkt' met klei voor de huid, schelpen voor de ogen en echt haar. Deze 'portretten' werden waarschijnlijk zoveel mogelijk uit herinnering en beschrijving van de familie van de persoon gemodelleerd. Wat men ervan weet, werden deze 'schedel-portretten' in nissen in het huis van de familie bijgezet. Vergelijkbaar met ons huidige familie-fotootjes die wij vaak op het dressoir plaatsen of op een speciale plek aan de wand hangen.
Het portret komt dus voort uit een dodenherdenking in de vorm van funeraire-kunst.
Hierbij ging het voornamelijk om 3-d voorstellingen.
Een later voorbeeld van funeraire portretkunst maar dan 2-D kan men vinden rond 300 vChr. tot 100 nChr.in de Fajoemvallei van de Nijdelta in Egypte.
Na de verovering van Alexander de Grote in de 4de eeuw vChr. bleven er Grieken achter om daar de boel te bewaken. De zogeheten Ptolemeers (afkomstig van de generaal Ptolemaes) gingen een multi- cultureel verbond aan met de Egyptische cultuur waarbij zij hun doden ook lieten mummificeren. Echter i.p.v. 'dodenmaskers' aan te brengen, lieten zij geschilderde portretten aanbrengen op de plek waar het hoofd zich bevond.
Het paneel waarop dit portret was geschilderd werd in de windsels van de mummie vastgezet en krijgt hierdoor een bijna angstaanjagend echte uitstraling! Het is niet duidelijk hoe deze portretten tot stand zijn gekomen. Specialisten geloven dat ,vanwege het extreme realisme van deze conterfeitsels, ze geschilderd werden tijdens het leven van de personen.
Waarschijnlijk werden de resultaten tijdens leven in het atrium van het familie-huis opgehangen en na hun overlijden uitgezaagd en in de mummie geplaatst. Dat zou de verklaring kunnen zijn dat de panelen waarop de portretten geschilderd werden zo grof en ruw uitgezaagd zijn...Men denkt ook dat de mummies uiteindelijk rechtop geplaatst werden ergens in het huis zodat de levenden contact konden blijven houden met de doden.
Dit is ook voor mij een reden geweest om met mijn 'Alter-ego' serie te beginnen als 'uitgezaagde' vormen.
De Fajoemportretten werden vooral met encaustic (warme was) gespateld op de cederhouten panelen. Maar ook werd er temperaverf gebruikt.
Je kunt deze portretten overal in musea verspreid over de wereld bekijken. Deze zijn vaak wonderbaarlijk mooi van kleur en textuur gebleven!
Men kan dus wel stellen dat deze Fajoemportretten de eerste geschilderde portretten zijn uit onze beschaving!
Waar het portret ook een grote ontwikkeling heeft doorgemaakt is in midden-Italie in de Etruskische beschaving tussen 500 vChr. tot 100 vChr.
De Etrusken cremeerden hun doden waardoor zij in het begin vooral lemen urnen gebruikten voor de as en waarop zij persoonlijke portretten boetseerden als deksel. Vele hiervan zijn in de graven (Tomben) teruggevonden...
Later onder invloed van de Hellenistische kunst en die van de Romeinen veranderde hun sarcofagen in een soort dozen waarop de deksel vaak een liggende persoon staat afgebeeld met een duidelijk portret. In hun hand houden ze dikwijls een kom vast met een munt erin als betaalmiddel voor de 'veerman' van het dodenrijk.
wordt vervolgd......
Deel 2
De Etrusken maakten vele bedscenes en niet alleen voor hun doden in allerlei verscheidene vormen zoals dit prachtige echtpaar in het Louvre die door hun handgebaren nog na honderden jaren willen communiceren...Vergelijkbaar met de Oude Grieken is dit stel in Archaische stijl vorm gegeven.
Op deze deksel van een urm zijn de personen wel heel realistisch weergegeven in een geanimeerde pose. Je kunt je exact de betreffende familieleden herkennen! Het waren dan ook de Etrusken die door hun voorouderverering steeds meer het realisme gingen opzoeken.
Deze Etruskische traditie is linea recta overgenomen door de Latijnen ook wel romeinen genoemd die deze vorm hebben geperfectioneerd. Ook zij droegen hun voorouders tijdens processies door rome mee als 'bustes'.
Dit inspireerde mij om een soortgelijke Darwinistische 'Alter-ego' te maken met als titel "Mens of beest"
De Romeinse portrettisten hadden heirdoor ontzaggelijk veel werk als men ziet hoeveel gebeeldhouwde portretten er over de hele wereld in grote musea tentoon gesteld zijn moet dit aan de lopende band vervaardigd zijn!
Deze Vloedgolf aan Romeinse afbeeldingen van mensen is vergelijkbaar met onze huidige Tsunami aan fotootjes van familieleden die iedereen tegenwoordig in plakboeken of ingelijst op het dressoir bewaard worden....in dit opzicht hebben we nog steeds dezelfde neiging om het verleden vast te houden (.)
The end